Παράδοση ναι, «μονισμός» όχι

Της ΔΩΡΑΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑ
εκπαιδευτικού

Έφτασε το καλοκαίρι και άρχισαν να πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, που με ελεύθερη είσοδο ή με μειωμένη τιμή εισιτηρίου πραγματικά αποτελούν διέξοδο και τρόπο διασκέδασης και ψυχαγωγίας για πολύ κόσμο.
Καμία αντίρρηση, κάθε άλλο δίνουν την ευκαιρία σε πολλούς να αποφασίσουν έξοδο, που σε άλλες περιπτώσεις ή λόγω νοοτροπίας ή λόγω οικονομικής δυσπραγίας δεν θα το έκαναν.
Εκείνο όμως που, όχι μόνο σε αυτή τη χρονική περίοδο αλλά και γενικότερα, προβληματίζει και εν πάσει περιπτώσει κουράζει είναι η προσήλωση ορισμένων φορέων ή συλλόγων σε πανομοιότυπες εκδηλώσεις, προβλέψιμες και χιλιοειδωμένες, χιλιοακουσμένες που καλύπτονται κάτω από μια μεγάλη ομπρέλα ονομαζόμενη παράδοση.
Μη συνοφρυώνεστε αγαπητοί λάτρεις του είδους, προς Θεού μη μονοπωλείτε το σεβασμό στο πολιτισμικό παρελθόν και κυρίως μην αγιοποιείτε εαυτούς και επαίρεστε για τη μοναδικότητα του σκοπού σας.
Τουλάχιστον εγώ δεν πιστεύω στο άδολο του εγχειρήματος ή αν θέλετε στην επάρκειά του ή ακόμα και στη διαφύλαξη του εννοούμενου ως παραδοσιακό.
Και για να τα πάρουμε με τη σειρά:
Α). Είναι ο πλέον εύκολος τρόπος να στηθεί ένας πολιτιστικός σύλλογος τέτοιου είδους, αφού το μόνο που απαιτείται είναι ένας γυμναστής παραδοσιακών χορών, ένας χώρος για τα ανάλογα μαθήματα και ένα κονδύλιο για στολές που πολλές φορές το λαμέ και τα διάφορα νέο-μπιχλιμπίδια τις κάνει να απέχουν παρασάγγας από τις αντίστοιχες παραδοσιακές. Τι να κάνουμε όμως περί ορέξεως ουδείς λόγος, αφού αυτές οι παραλλαγές φωτίζουν μακιγιαρισμένα παιδικά πρόσωπα ή κολακεύουν γυναικείες φιλαρέσκειες εκπορευόμενες από την τρέχουσα αισθητική.
Εξάλλου, πολλοί σύλλογοι αποτέλεσαν εφαλτήριο ή πρόσφορο έδαφος για προβολή φιλόδοξων προσώπων που με το πέρασμά τους από εκεί πετύχαιναν ή πετυχαίνουν πολλαπλές οφειλές: 1) πιστώνονται με ενδιαφέροντα πολιτισμικού χαρακτήρα και κουλτούρας, 2) συνδεόμενοι με τη λέξη παράδοση έχουν συνειρμικά ως παρελκόμενη ωφέλεια τη σύνδεση του προσώπου τους με αξίες και κατεστημένα παρελθοντικά, άρα και περισσότερο ηθικά και αρεστά στις μεγαλύτερες ηλικίες που νοσταλγούν παλαιότερες συμπεριφορές και κοινωνικά πρότυπα, 3) διασφαλίζουν μια εκλογική πελατεία ως αποτέλεσμα των συναναστροφών και της συγκεκριμένης δραστηριοποίησής τους.
Β) Η παράδοση όμως είναι μια αστείρευτη πηγή, ένας πολύμορφος κληρονομικός θησαυρός που δεν είναι δυνατόν να χωράει μέσα στα στενά πλαίσια του «τρία κι ένα». Όταν κάποιος αποφασίζει να ασχοληθεί με την παράδοση δεν μπορεί να τη στοιβάζει στο μονοπώλιο των χορευτικών εκδηλώσεων γιατί έτσι την ευνουχίζει και τη φτωχοποιεί. Οι παραδοσιακοί χοροί είναι μια πτυχή του παραδοσιακού πολιτισμού που προέκυψαν ως επακόλουθο συγκεκριμένων κοινωνικο-ιστορικών περιστάσεων, εθίμων, καθημερινότητας, τρόπου ζωής, αντιλήψεων, επαγγελμάτων, ασχολιών, διοχέτευσης συναισθημάτων κάτω από ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο κ.λπ. Θεωρώ, όσο αντιπαθής κι αν γίνομαι με αυτή τη θεώρησή μου, πως όταν οι σύλλογοι απομονώνουν μια παραδοσιακή δραστηριότητα χωρίς να τη συνδέουν με όλα τα παραπάνω δεν καλλιεργούν και μεταφέρουν την παράδοση, αλλά τη διαστρεβλώνουν και τη φέρνουν σε στενούς και εύχρηστους σκοπούς, χειραγωγώντας κάτι που δεν είναι στο κάτω – κάτω δικό τους μόνο κτήμα.
Πέραν τούτων, η ελληνική παράδοση έστω και με τη μουσικοχορευτική της έκφανση δεν περιορίζεται πλέον σε αυτό που αποκαλείται δημοτική μουσική μόνο. Ποιος οριοθετεί τα χρονικά της πλαίσια;
Το ρεμπέτικο τραγούδι δεν αποτελεί στοιχείο της ελληνικής παράδοσης συνδεμένο με ιστορικά γεγονότα και κοινωνικές διαστρωματώσεις;
Ή αν θέλετε πάμε και χρονικά πιο κοντά: η μουσική π.χ. του Χατζηδάκι ή το Νέο Κύμα δεν αποτελούν ορόσημα που διαμόρφωσαν γενιές;
Μπορεί η φουστανέλα να θυμίζει παλιές δόξες, αλλά η ιστορία κάθε λαού δεν είναι μόνο οι αιματηρές συμπλοκές στα πεδία των μαχών. Πόσο μάλλον για μια χώρα που θέλει να λέει ότι επενδύει στον πολιτισμό της.
Γ). Είναι αμφίβολο αν οι παραδοσιακές αυτές βραδιές διαφυλάσσουν αυτό που επικαλούνται ως σκοπό τους. Και τούτο γιατί τις περισσότερες φορές μετά τα χορευτικά των παιδιών ή ενηλίκων, παίρνουν τη σκυτάλη οι αρσενικές και θηλυκές ντίβες των CD με τα διάφορα ντιριντίρια και τότε νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε σύνδεση με Κάιρο και βάλε. Άσε που δεν μου φαίνεται να αντιπροσωπεύουν κάτι το παραδοσιακό οι μερακλωμένοι υπό μέθη κύριοι που δοκιμάζουν την αντοχή των πουκαμίσων τους (μπίρα γαρ) και κάνουν τα ματάκια μας να παρακολουθούν έντρομα ενδεχόμενες πτώσεις τους από τις επιχειρούμενες χορευτικές φιγούρες τους.